حق آزادی بیان و مسئولیت بین‌المللی کشورها در قبال آن

احترام، حمایت و اجرای حق آزادی بیان به عنوان یکی از حقوق بنیادین بشر از سوی کشورها، اگرچه از منظر برخی افراد ممکن است امری بدیهی به نظر برسد، اما تحقق آن به واقع مستلزم تأئید اصولی و توجیه مستدل و منطقی است. شناخت جایگاه والای آزادی بیان و مسئولیت ملی و بین‌المللی مربوط به صیانت از آن هم امکان تعرض و نقض خودسرانه را به حداقل رسانده و قانون‌گذار را از محدودساختن آن باز می‌دارد، هم اعمال هرگونه موازین حصری به این حق را امری استثنایی و تابع قیودات و توجیهات خاص می‌نماید. این شناخت در پرتوی آگاهی و عمل کشورها به تعهدات برخاسته از معاهدات بین‌المللی، حقوق عرفی بین‌المللی و قواعد آمره مرتبط با نسل اول حقوق بشر (حقوق مدنی‌ـ سیاسی)، به ویژه حق آزادی بیان حاصل می‌شود. این مقاله تلاش می‌کند با استفاده از روش قیاس به تحلیل موضوع بپردازد. بر این اساس، ابتدا مبانی تعهدات کشورها در ابزارهای منطقه‌ای و بین‌المللی حقوق بشر را تشریح می‌کند. سپس، به احصای محدودیت‌های مشروع و قانونی قابل اعمال بر حق آزادی بیان و بررسی نظریه‌های عمومی ذیربط کمیته حقوق بشر می‌پردازد. مقاله نهایتاً با تبیین ارکان مسئولیت بین‌المللی کشورها و چگونگی ایجاد آن به هنگام نقض و تعدی حق آزادی بیان به پایان می‌‌رسد.